نوزاد و مراقبت از آن یکی از دغدغه‌های اصلی والدین است و لازم است والدین مواردی از قبیل زمان گرسنگی، خواب، تغذیه نوزاد و … را بدانند تا بتوانند از نوزاد خود به راحتی مراقبت کنند. زندگی با یک نوزاد تازه متولد شده شگفت‌انگیز و گاهی دلهره‌آور است به همین دلیل در این مطلب سعی شده به نکاتی که شاید شما در هفته‌های اول تولد نوزاد با آن درگیر باشید اشاره شده است.
- با نوزادتان تماس پوستی داشته باشید.
بهتر است تماس ابتدایی بین مادر و فرزند در اتاق زایمان انجام پذیرد. به همین دلیل شاید بهتر این باشد که زایمان طبیعی را انتخاب کنید یا اگر چاره‌ای جز سزارین ندارید، بی‌حسی را به‌جای بی‌هوشی کامل انتخاب کنید تا هوشیاری در آغوش کشیدن نوزادتان به‌محض تولدش را داشته باشید. این نکته به تقویت حس عاطفی و افزایش آرامش نوزاد بسیار کمک می‌کند.
- شیر دادن به نوزاد را به تأخیر نیندازید.
بروز تأخیر در ارتباط بین مادر و نوزاد ممکن است به تکامل نوزاد و توانایی مادر در مراقبت از کودک لطمه وارد کند. بهتر است درصورتی‌که شرایط مادر اجازه می‌دهد اولین شیردهی از سینه مادر در نیم ساعت اول پس از تولد صورت گیرد. قطعاً شیر مادر بهترین شیر برای تغذیه نوزادان است پس اگر دلیلی برای قطع شیردهی وجود ندارد از شیر خشک استفاده نکنید. آغوزی که در اولین شیردهی از سینه مادر بیرون می‌آید، مایع زرد رنگ غلیظی است که پروتئین زیاد و چربی کمتری در مقایسه با شیر بعدی مادر دارد و خوردنش می‌تواند نوزاد را در مقابل بسیاری از بیماری‌ها واکسینه کند.
مقدار شیر شما بستگی به تقاضای کودکتان دارد پس تا می‌توانید با افزایش دفعات شیردهی به افزایش آن کمک کنید. بااین‌حال اگر با رعایت تمامی این نکات باز دچار کمبود شیر بودید، می‌توانید با دستور پزشک از قرص‌ها یا قطره‌های شیر افزا و پودرهای خاص برای افزایش شیرتان استفاده کنید.
- با زیاد شیر دادن نوزاد را کلافه نکنید.
میزان تقاضای شیر از سوی نوزاد به میل و تحمل او بستگی دارد، پس بهتر است از تغذیه ساعتی و بدون توجه به میل نوزاد خودداری کنید و اجازه دهید فرزندتان هر زمان که گرسنه شد، تغذیه شود. هنگام شیردهی نوزاد را حداقل به مدت پنج دقیقه زیر هر سینه قرار دهید و صبور باشید چراکه یک شیردهی کامل در دو وعده حدود 15 دقیقه طول می‌کشد.
- از چاقی‌اش خوشحال نشوید.
وزن طبیعی نوزاد در بدو تولد به‌طور میانگین حدود 3250 گرم است. نوزادان معمولاً مقداری از وزن خود را در هفته اول از دست می‌دهند. جای نگرانی نیست اگر فرزند شما خوب تغذیه شود در 10 روز به وزن اولیه خود می‌رسد و بعدازآن وزن به‌طور مرتب بیشتر می‌شود، به‌طوری‌که در ماه اول هر روز حدود 30 گرم وزن اضافه می‌کند.
- انتظار افزایش زیاد قد نداشته باشید.
قد طبیعی نوزادان هنگام تولد به‌طور میانگین حدود 50 سانتی‌متر است و شاید در هفته اول چندان قدبلند شدنش برایتان محسوس نباشد اما در ماه اول حدود 5/3 سانتی‌متر به قدش افزوده می‌شود.
- نوزاد را بغل کنید تا شما را ببیند.
چشمان نوزاد نزدیک‌بین است. او اشیایی را که در فاصله 30 سانتی‌متر هستند، می‌بیند و در هفته اول مستقیم به چشمان شما نگاه نمی‌کند. فرزند شما در این هفته بیشتر به ابروهایتان نگاه می‌کند اما می‌تواند صورت شما را هنگامی‌که او را در آغوش می‌گیرید، ببیند.
- گریه نوزادان در هفته‌های اول
اغلب با صدای سشوار، اتومبیل یا امواج دریا آرام می‌شود. هنوز علت قطعی این موضوع مشخص نیست اما برخی متخصصان معتقدند کامل نبودن سیستم عصبی‌شان دلیل این اتفاق است.
- ادویه را کنار بگذارید.
اگر در هفته‌های اول از غذاهای ادویه‌دار، ماهی و پیاز فراوان یا سیر استفاده کنید ممکن است در علاقه نوزادتان نسبت به شیر خوردن تأثیر بگذارد. حس بویایی با کودک متولد می‌شود و بوی شما در این هفته خوشایندترین بو برای نوزادان است.
- بالش را فراموش کنید.
کودکان زیر دو سال نیازی به استفاده از بالش ندارند. به همین دلیل در هفته اول بهتر است فرزندتان را به پشت و بدون بالش بخوابانید تا از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد پیشگیری کنید. استفاده از تشک خیلی نرم برای نوزاد خطرناک است، پس از تشک‌های استاندارد و مخصوص تخت کمک بگیرید.
- از زیاد خوابیدنش نترسید.
نوزادان روزهای اول زیاد می‌خوابند و به‌تدریج نیاز به خواب کاهش می‌یابد. در هفته اول فرزند شما احتمالا 17 تا 18 ساعت می‌خوابد. نگران نباشید؛ خواب او به‌مرور کمتر می‌شود.
- دمای منزل را متعادل نگه‌دارید.
نوزادان تغییر ناگهانی دما نسبت به رحم مادر را دوست ندارند. دمای مناسب برای اتاق بین 25 تا 28 درجه سانتی‌گراد است اما قرار دادن نوزادان در دمایی بالاتر از این و پوشاندن لباس زیاد به آن‌ها ممکن است باعث از بین رفتن آب بدنشان شود و سلامتشان را به خطر بیندازد.
- نگذارید او را ببوسند.
نوزادان در هفته اول مقاومت زیادی نسبت به بیماری‌ها ندارند و هرچه ملاقاتی کمتری داشته باشند، برایشان بهتر است. در این هفته از بوسیدن فرزندتان توسط دیگران جلوگیری کنید و تصور نکنید بوسیدن دست به‌جای صورت نوزاد از انتقال بیماری‌ها به او جلوگیری می‌کند.
- پوشکش را مدام چک کنید.
هر بار پس از مدفوع نوزاد او را بشویید و خشک کنید بهتر است قبل و بعد از دو بار تغذیه نوزاد، پوشکش را چک و در صورت دفع ادرار و مدفوع آن را تعویض کنید.
- روی نافش را نپوشانید.
خشک شدن بند ناف نوزاد در روز اول و دوم آغاز می‌شود. رنگ بند ناف ابتدا زرد است و بعد قهوه‌ای می‌شود. محل اتصال بند ناف را خشک نگه‌دارید اما به‌هیچ‌وجه از الکل استفاده نکرده و آن را دست‌کاری نکنید. گذشته از این، پوششی روی آن قرار ندهید و پوشک نوزاد را زیر بند ناف ببندید.
- دفع نکردن را جدی بگیرید.
مدفوع نوزاد در 24 ساعت اولیه سیاه‌رنگ و چسبنده است و ممکن است تا پنج روز بعد هم‌چنین دفعی ادامه داشته باشد. از طرف دیگر، ممکن است نوزاد بعد از هر بار شیر خوردن دفع داشته باشد یا کمتر از این میزان پوشکش را کثیف کند اما اگر نوزاد تا 24 ساعت بعد از تولد دفع نداشت حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- از شوینده و محصولات با پایه طبیعی و گیاهی استفاده کنید.
پیش از حمام کردن فرزندتان وسایل مورد نیاز او را از قبل آماده کنید. تغییر دما بین حمام و اتاق باعث بیماری نوزاد می‌شود پس از مناسب بودن حرارت آب مطمئن شوید. برای سنجیدن حرارت مناسب نیازی به دماسنج ندارید فقط کافی است گرم و نه داغ بودن آب را با دست چک کنید و البته او را گرسنه یا با شکم پر به حمام نبرید. هفته‌ای دو تا سه بار شست‌وشو برای نوزاد کافی است، پس از استحمام روزانه پرهیز کنید و در صورت نیاز به شست‌وشوی بیشتر نوزاد را تنها با آب معمولی ولرم و بدون مواد شوینده حمام کنید.